اخلاق اسلامی

نویسنده : آیت الله دستغیب

جلسه یازدهم: حسد، سلامتی جسم را از بین می برد

بحث ما به «افراط در خشم» رسید که به حقد و حسد تعبیر می شود. باید مبدأ حقد و حسد را بفهمیم و خود را از آن نگه داریم، این بیماری از سرطان نسبت به روان بدتر است. از همان اول، شخص باید خودش را از آن نگه دارد که مبتلا به این بلای خانمانسوز نشود. مبدأش خشمهای بی مورد و زاید از حد است که نمونه هایی از آن ذکر شد و مثل اینکه دیگری که همکارش هست پیشرفت کند، خشمناک و ناراحت شود، رقیبش رئیس شد و او عقب ماند، خشمناک شود که چرا رقیبش پیش افتاد. این خشم سبب حقد می شود و مادام العمر مبتلا به حسد می گردد: مرتبا آرزو می کند این مقام از او گرفته شود و امید سقوطش را دارد، خودش را می خورد و آرزو می کند که نیست شود، این حالت حسد برای جسد و روان حاسد بسیار مضر است، از کلمات امیرالمؤمنین علیه السلام در نهج البلاغه است که حضرت می فرماید: «شگفت است کسانی که حسد می ورزند، از سلامتی بدنهایشان چگونه غافلند»،(129)
و راستی حسد، سلامتی تن را نیز از بین می برد.
و نیز می فرماید: «سلامتی بدن به واسطه کمی حسد است».(130) یعنی از موجبات سلامتی بدن، نداشتن یا کم داشتن حسد.
سر طبیعی آن این است که نفس آدمی، صدها کار باید انجام دهد که یک رشته از آن اداره بدن و حفظ قوای آن است، پس اگر آدمی حالت حقد و حسد داشته باشد، حواسش در محسودش هست و نفسش به آن سرگرم و ناراحت است، لذا در سایر شؤون، کمبودی پیدا می کند، حتی در هضم غذا تأثیر می گذارد.

اثر آزادی روان در هضم غذا

شنیده اید و شاید تجربه هم کرده باشید هنگامی که شخصی خشمناک است، میل به خوراک ندارد و اگر خوراک هم بخورد، با بی میلی همراه است. یا اگر در اثنای خوردن، اوقات تلخی پیش آید، به اصطلاح بدخوراک می شود، خوراکش درست هضم نمی شود. مثلی است در میان مردم در این زمینه که می گویند: «خوراک برایم زهرمار شد» یعنی دیگر گوارا نبود بلکه فاسد گردید. نفس آدمی اگر نشاط داشته باشد، کارهایش را درست انجام می دهد وگرنه خوراکش را نیز درست هضم نمی کند و بدن هم مریض می شود.
هر کس حسد دارد، توقع سلامتی بدنش را نیز نداشته باشد. بسیاری از بیماریها در نتیجه حسد است. هر کس سالم از حسد باشد، از این جهت بدنش نیز سالم است.

از بین رفتن ایمان به وسیله حسد

اما تأثیر حسد نسبت به روان انسان نیز باید گفت که حسد روح را نیز می کاهد. در روایتی از امام صادق علیه السلام نقل شده است که فرمود: «حسد، ایمان را می خورد همانطور که آتش هیزم را می خورد»(131) دیده اید چگونه آتش، هیزم را از بین می برد؟ می فرماید حسد هم ایمان شخص را همین طور از بین می برد تا وقتی که می خواهد بمیرد، مثل این است که هیچ ایمان ندارد، هر چند نماز و روزه هم انجام داده باشد زیرا حسد نمی گذارد ایمان باقی بماند.
در روایت شریف دیگر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم به اصحابش فرمود: «بترسید از دردی که در امتهای پیشین بود و در میان شما نیز پیدا شده است، بدانید این درد از بین برنده است، نه اینکه مویتان را از بین می برد بلکه دینتان را نابود می کند».(132)
این اعلان خطری بود که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در اواخر عمرش به اصحابش فرمود: امتهای پیغمبران گذشته پس از رسیدن به کمال و سعادت، چیزی که آنان را از دین بیرون کرد، حسد بود لذا به مسلمانان نیز فرمود و دیدیم که حسد در میان مسلمین پس از پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم چه کرد. همان حسد بود که سبب شد هزاران نفر در جنگهای جمل و صفین کشته شدند.