اخلاق اسلامی

نویسنده : آیت الله دستغیب

انسانهای بی تفاوت مرده اند

اگر کسی بی تفاوت باشد و بگوید: خوب، آمدند که آمدند، بردند که بردند، کشتند که کشتند، چنین افرادی مشمول فرمایش مولا امیرالمؤمنین علیه السلام هستند که می فرماید: «کسی که در برابر منکر، حرکتی نکند، جلو منکر را نگیرد و اگر نمی تواند لااقل به دلش خشمگین نباشد، او مرده زندگان است.»(101) کسی که در ایران باشد و در برابر «صدام» خشمگین نباشد، نمی شود او را انسان و زنده نامید، لااقل باید بر این معلون خشمگین باشد، اگر نمی تواند به جبهه جنگ و خط مقدم برود، لااقل از کمکهای پشت جبهه خودداری ننماید.
این گروهکهایی که در برابر تجاوز بعث عراق، موضع دوستانه و در برابر ملت ستمدیده ایران، موضع خصمانه گرفته اند معلوم هستند آنانی که دم از خلق می زنند و خود را فدایی یا مجاهد آنان می خوانند، چگونه از پشت، به خلق خنجر می زنند و به شعار دادن اکتفا و عملا منافع آمریکا را تأمین می نمایند.
افراط و تفریط در خشم را قبلا عرض کردم، «تفریطش»، بی تفاوتی نسبت به تجاوز به مال، جان، ناموس و آبروست، «افراطش» نیز زیاده روی در به کار بردن آن، یا بی جا به کار بردنش می باشد، جایی که موردش نباشد یا جایی که موردش هست، زاید از حدش خشم کردن، از این دو مورد (خشم بی مورد و خشم زاید بر حدش) باید پرهیز کرد و مثالهایی برای این دو را در هفته قبل عرض کردم که فراموش نشود. مخصوصا یادآور شدم که از موجبات خشم بی جا باید پرهیز کرد که یکی از آنها توقعهای بی مورد است، از دیگران انتظار دارد با او به بهترین نحو معامله و رفتار نمایند، وقتی هم که مطابق خواسته اش واقع نمی شود، خشمگین می گردد؛ مثلا توقع دارد وقتی وارد محفلی شد، همه جلوش برخیزند و احترامش کنند، وقتی یکی دو نفر بلند نشدند، خشمگین می شود؛ و گاه کینه آنان را به دل می گیرد، از همان اول این چه توقعی است که داری؟

پیغمبر(ص) توقع احترام نداشت

توقع احترام از خلق غلط است و نباید در شخص باشد. رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم نخستین شخص عالم وجود، با آن عظمت، آن هم در برابر امتش، وقتی وارد مجلس شد، همه به احترام ورودش برخاستند. حضرت فرمود: من راضی نیستم. یعنی پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم توقع احترام ندارد، خودش را از دیگران برتر نمی داند.
البته وظیفه امت، احترام اوست، نهایت تجلیل از مقام شامخ اوست، اما ایشان می خواهد بفهماند که توقع احترام از دیگران داشتن و امتیازی برای خود نسبت به سایرین قایل بودن، صحیح نیست. رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم خودش را از امتش برتر نمی داند بلکه خدمتگزار آنان می داند و از آنان پاداشی نمی خواهد، از طرف خدا خدمتگزار است، لذا پاداشش نیز بر خداست(102) و احترام و دوستی بستگانش نیز که به آن امر شده، برای خود مسلمین است و به نفع خود آنان است.(103)

پیروی روحانیین از روش پیامبر(ص)

لذا آقایان روحانیین محترم و طلاب عزیز نیز باید روش پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم را دنبال کنند، به گفته یکی از بزرگان که می فرمود: «اهل علم باید وقتی از منزل بیرون می روند انتظار داشته باشند به آنان سنگ بزنند، اهانت کنند، وقتی اذیت نشدند، سپاسگزار باشند نه اینکه توقع سلام و احترام و دست بوسی داشته باشند». شما پیرو پیغمبری هستید که در حالاتش مکرر خوانده و شنیده اید چقدر اهانتها و شکنجه ها دید، چقدر به پایش استخوان و سنگ زدند، شکمبه شتر و خاکستر بر سر و رویش می ریختند، حالا من و شما بگوییم من عالم هستم، سید هستم حتما باید به من احترام کنند و اگر نکردند، ناراحت یا خشمگین گردم. نوع قهرها و کینه توزیها از همین جا ناشی می شود که امور برطبق خواسته نفسانی انسان واقع نگردیده است.