بهره های مادی و معنوی از خوراکیها
در تعیین افراط و تفریط به طور اجمال در شهوت شکم، تفریطش به این است که بکلی مواد غذایی به بدنش نرساند، از طیباتی که خداوند برایش آفریده است، اصلا بهره نبرد. اگر عوض آنچه از بدن تحلیل می رود، چیزی به بدن نرسید، بدن از بین می رود بلکه باید استفاده صوری و معنوی بکند. استفاده صوری و مادی آن به این است که از این خوراکیهای پاک و حلال استفاده ببرد و بدنش را تقویت کند و هم بهره معنوی ببرد. چون در این خوراکیها ذره ای از جمال الهی پخش شده است. تمام این شیرینیهایی که در این نباتات است، قطره ای از خزینه اش.(104) آدمی باید این میوه شیرین را میل کند و متوجه میوه ساز شود. چه قدرت و حکمتی دارد که از این آب و خاک اینگونه میوه های گوناگون بیرون می آورد در حالی که با یک آب سیراب می شوند.(105) شکر خدا را کند؛ محبت به خدا بیشتر پیدا کند و از لذایذی که خدا برایش قرار داده بهره ببرد، از ذایقه ای که خدا در او قرار داده استفاده ببرد، بچشد و شکر خدا را بکند. پس اگر کسی از این لذایذ بهره نبرد، خودش را محروم ساخته، هم از استفاده صوری و هم معنوی.
شکم پرستی و خوردن با غفلت
«افراط» در شهوت شکم یعنی شکم پرستی و پرخوری و دنبال رفاه محض بودن، بدون اینکه غرض از خوردن خوراک را بفهمد، مانند حیوانات، شکم را پر کند(106) و خالی کند، جز این مقصودی نداشته باشد. افراط در کمیت یعنی از حدش زیاد بخورد. و افراط در کیفیت یعنی از خوراکیهای گوناگون بدون ملاحظه نفع و ضرر بدن و روح و از همه مهمتر با غفلت خوردن است.
با یاد خدا خوردن و حق شناسی منعم
انسان بر سر سفره باید متوجه منعم باشد. در اسلام دستور داده شده هر لقمه ای که برمی دارید «بسم الله» بگویید از آنچه نام خدا بر آن برده نشده، نخورید.(107) مرحوم «سید بن طاووس - علیه الرحمه -» به این آیه در هر نوع خوراکی عمل می کرد هر چند مورد وجوبش در فقه در باب ذبح است، حیوانی را که می خواهند سر ببرند، حتما باید نام خدا را بر آن ببرند، «بسم الله» بگویند و اگر عمدا ترک کنند، مردار و حرام می شود. سید - علیه الرحمه - در هر خوراکی چنین بود. مثلا شیری که از پستان حیوان می دوشیدند اگر با نام خدا شروع نمی کردند و یا نانی که در تنور می انداختند با نام خدا نمی پختند، «سید» از آن نمی خورد.
بنده حق شناس آن است که با یاد منعمش بخورد و نه تنها در مسأله خوردن بلکه هر نعمتی را که بهره مند می شود از نعمت دهنده اش غافل نباشد.