عرب به واسطه حمیت هلاک می شود
در روایتی مشهور از رسول خداست که می فرماید: شش گروه به واسطه شش چیز هلاک می شوند. «والعرب بالعصبیة» از آن جمله است که مورد شاهد و بحث ماست. می فرماید: عرب به واسطه تعصب داشتنش هلاک می شود.(111) اگر یک نفر از بستگانش جنایتی کرد، چون وابسته اوست، به او کمک می کند. این خوی ناپسند در عرب پیش از اسلام بوده و هنوز هم در بسیاری از آنان که مؤدب به آداب اسلام نشده اند، وجود دارد.
و نیز از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم مروی است که: «هر کس هموزن دانه ای خردل، عصبیت در دلش باشد، با اعراب جاهلیت محشور می گردد».(112) چون این هم مثل آنان است.
صدامی ها و بعثی ها که به عنوان عرب بودن، حمله می کنند مصداق قطعی این روایتند.
روایت دیگری از امام صادق علیه السلام است: «هر کس تعصب کند یا کسی برایش تعصب نماید و او راضی باشد، ایمان از او برکنار می گردد».(113) مثلا کار خلافی از کسی سر زده، دیگران بخواهند از روی تعصب به او کمک کنند و حق طرف را پایمال نمایند، دیگران که بی جا برایش تعصب می ورزند، اهل هلاکتند. خود این شخص هم که به این کار ایشان خشنود است، از ایمان بی بهره می گردد. و راستی که خطرناک است.
گروه گرایی خلاف شرع مقدس است
همچنین از حضرت سجاد علیه السلام رسیده است تعصبی که دارنده آن گنهکار می باشد، این است که شخص بدیهای قوم خودش را از خوبیهای قوم دیگر بهتر بداند.(114) یعنی به خاطر اینکه از قبیله یا فامیل اوست، خوب است هر چند آلودگیهای فراوانی داشته باشد.
هم اکنون گروههایی که داریم، وضعشان چنین است، هر کس جزء دسته آنان باشد، چون با آنان است خوب است و از او دفاع می کنند و همان جمله «گروه گرایی» است که بارها عرض کرده ام بر خلاف رویه شرع مقدس اسلام است.
تمایز دوست داشتن ارحام با تعصب
ضمنا این نکته را نیز یادآور شوم که آدمی باید بستگانش را دوست بدارد. این یک غریزه طبیعی است که خداوند در نهاد افراد قرار داده است. همچنین رفقایش را نیز باید دوست بدارد و به ارحامش و رفقایش کمک کند، لیکن آنچه ناپسند است و باید از آن پرهیز کرد این است که به خاطر قوم و خویشی و رفاقت، بستگان یا رفقایش را بر ستم کردن یاری نماید. همانطوری که مضمون روایت شریفه است(115) باید قوم و خویش و رفیق را کمک کند اما نه در ستم و ناحق. باید در ظلم، برایش رحم و بیگانه فرقی نکند بلکه همیشه انصاف را رعایت نماید.
حضرت صادق علیه السلام می فرماید: «از لشکریان حق، انصاف و ضد آن حمیت و تعصب جاهلانه است».(116) اگر ستمی از فرزندش سر زد، باید کمک مظلوم کند هر چند بر علیه پسرش و یا خودش باشد همانطوری که قرآن مجید در این زمینه سفارش فرموده است:
«بر پا دارندگان دادگری و گواهان بر حق باشید هر چند بر زیان خودتان باشد».(117)
مثلا رفیق یا از بستگان شما دعوایی دارد و با اینکه می دانید حق با طرف اوست، بیایید و به نفع رفیق یا وابسته خود گواهی دهید، این خلاف انصاف و شرع است. اگر می دانید که حق با طرف است، باید به نفع او گواهی دهید هر چند به ضرر رفیق یا قوم و خویش یا حتی خودتان باشد.
نه تنها در محکمه و قضاوت و شهادت، بلکه در هر موردی که پیش بیاید، انسان نباید به خاطر جهات نفسانی از حق و واقع صرف نظر کند.