اعتدال در ازدواج و خشم
نسبت به شهوت جنسی نیز گفتیم که تفریط آن به این است که اصلا ازدواج نکند، این بر خلاف طبیعت و آفرینش انسان است. زن و مرد برای استیناس به یکدیگر و تشکیل خانواده و بقای نسل می باشند. افراطش نیز اگر زاید بر حد لازم شد، مضر است.
در مسأله مورد بحث که «خشم» است و مشروحا عرض شد، تفریطش بی تفاوت بودن انسان است در برابر تجاوزاتی که به او می شود هیچ اعتنایی نداشته باشد، تجاوز به مال، جان و آبرو یا ناموس، چنین شخصی وقتی هم گناه و منکری می بیند بی اعتناست در برابر ظلم ظالم نسبت به مظلوم، ستمدیده را کمک نمی کند و از ستمگر در جلوگیری از ستمش، بی تفاوت است.
عابدی که در زمین فرو رفت
مروی است که عابدی سرگرم نماز بود، دو کودک، خروسی را گرفته و بالهایش را می کندند و اذیتش می کردند، عابد آنقدر نمازش را طول داد که بالاخره بچه ها خروس را کشتند، عابد به خاطر فریادرسی نکردن از خروس به زمین فرو رفت.
افراط در خشم که بحث ما در آن است و خیلی هم برای عموم لازم است به چیست؟ افراط در خشم موجب تباهی دنیا و آخرت شخص است لذا باید همگان آن را بدانیم و در مقام عمل آنچه دانستیم به نحو احسن پیاده کنیم.
پیغمبر(ص) هرگز خشم شخصی نداشت
افراط در خشم به حسب مورد و کیفیت است. اما افراط در «مورد» آن است که آدمی خشم بیجا کند در جایی که عقل و شرع اجازه خشم نمی دهد، در مجلس قبل گفتم مثل اینکه در برابر امور غیر اختیاری، خشمگین شود، خلاف عقل و شرع است، همچنین در مورد خلاف توقعهایی که واقع می شود، اصلا چرا توقع داشته باشی که وقتی بر خلاف میلت واقع می شود، عصبانی شوی؟
در حالات رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم چنین رسیده است(108) هیچ وقت پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم خشم نفسانی نداشت و برای جهات شخصی خودش اگر خلاف میلی می دید، خشمگین نمی شد، همیشه خشمش الهی بود، برای خدا بود و در برابر کفر، فساد و گناه خشمگین می شد نه خلاف میلهای شخصی خودش.