اخلاق علمی و عملی
برای تهذیب نفس و تحصیل اخلاق فاضله، از مسیر علم و عمل دو راه اساسی است: «تخلیه و تحلیه» و یا به تعبیری: تزکیه و پاک شدن همراه با آراسته شدن به کمالات، از این دو را میسر می گردد.
کسی که تصمیم دارد از ملکات رذیله پاک شود و به اخلاق نیک آراسته گردد، نخست باید از روی علم، صفات ناپسند و پسندیده را بشناسد آن گاه از راههایی که معلم بزرگ اخلاق، حضرت ختمی مرتبت صلی الله علیه و آله و سلم و اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام معین فرموده اند، صفات ناشایست را از خود بزداید و ملکات فاضله را به دست آورد.
نکته ای که باید یادآوری شود این است که چون «مزکی» خداست تأکید می شود که باید تحصیل این کمالات را از خدا خواست و از او یاری جست. همانطوری که در روایات وارده در اصول کافی، در باب مکارم اخلاق، امام صادق علیه السلام می فرماید: «هر کس این صفات و فضایل را داراست، خدای را بر آن سپاس گوید و هر کس ندارد، آن را از خدا بخواهد».
اهتمام شهید دستغیب به مجالس اخلاق
شهید مظلوم ما به تهذیب طلاب علوم دینی، علاقه خاصی داشت. درس اخلاق را هر پنجشنبه برایشان می گفت و نسبت به آنان اهتمام بیشتری می ورزید و می فرمود: شما باید الگو و نمونه اخلاق اسلامی در اجتماع باشید، هر چه بیشتر مهذب شوید، در تهذیب اجتماع کوشیده اید چون شما باید بیش از گفته هایتان مردم را با کارها و اخلاقتان هدایت کنید و به اخلاق اسلامی آشنا سازید.
پس از تأکید امام امت رحمه الله به وحدت دانشجو و روحانی، آن بزرگوار که سخت به منویات امام اهتمام داشت، از جوانان دانشجو درخواست نمود تا در جلسه اخلاق مزبور که هر پنجشنبه در «مدرسه علمیه حسینیه قوام» تشکیل می شد، شرکت نماید.
انبوه جوانان پسر و دختر نیز این دعوت را پذیرفتند و آن بزرگوار هر هفته درباره اخلاق اسلامی، داد سخن می داد.
در مجموع، سیزده مجلس از این سخنرانیها ضبط گردید و تعطیلات متعدد، مانع ادامه این بحثها بود. آن مظلوم بنا داشت در سال جاری نیز آن را دنبال نماید لیکن لقای خداوند برایش بهتر بود و دست منافقین از خدا بی خبر او را از ما گرفت.
خودشناسی و خداشناسی، مقدمه اخلاق
این بحثهای جالب که از نوار پیاده شد، آن را مطالعه می کنید، از خودشناسی شروع می شود. هر کس باید بفهمد که برای جهان دیگر و عالم فوق، به دنیا آمده است؛ هدف را فراموش ننماید. باید آفریدگارش را بشناسد و وظیفه ای که نسبت به او دارد بداند.
بخش دیگر، اهتمام آن شهید به معرفی اخلاق انسانی و حیوانی است. نخست باید کسی که در راه «تهذیب» گام بر می دارد، خویهای زشت را بشناسد تا از آنها بپرهیزد و خویهای پسندیده را بداند تا به دنبال تحصیل آنها برود.