توقع سلام و احترام نداشته باشیم
غرض این است که مخصوصا اهل علم باید توقعات خودشان را کم کنند، نخواهند که مردم خدمتگزارشان باشند، توقع کوچکی کردن از دیگران نداشته باشند. (البته وظیفه مردم به جای خود. آنان باید احترام کنند، تشویق کنند، اما صحبت این است که ما نباید انتظار داشته باشیم به ما احترام کنند و اگر احترام نکردند، خشمگین شویم ناراضی گردیم.) مثلا نباید توقع سلام داشته باشیم؛ بلکه روش رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم را که ابتدا سلام می کرد، ترک نکنیم. همانطور که یکی از آنها ابتدا به سلام کردن است به کوچک و بزرگ، نشستن بر روی خاک و هم ردیف سوار کردن شخص پیاده دومی و سومی آن است».
پس امروز مواردی از خشم بیجا را مورد بحث قرار دادیم. خشمهای بی مورد مثل خشم در برابر امور غیر اختیاری که از اشخاص سر می زند و غرضی در کار نیست. و مورد دیگر، خشم در برابر خلاف توقعهایی است که انسان دارد.
جلسه نهم: لزوم اطاعت شهوت و غضب از قوه عقل
گفتیم که خدای تعالی به حکمت بالغه اش در انسان دو قوه «شهوت و غضب» قرار داده است که اگر این دو قوه تابع نیروی سوم که «عقل» است، بشوند؛ سعادت آدمی حاصل می شود، حیات طیبه دنیوی و حیات ابدی و اخرویش تأمین می گردد. عقل اگر حاکم شد به اینکه افراط و تفریط در هر یک از این دو قوه را ترک کند و حد وسط آن را که حکم عقل در محدوده شرع و با راهنمایی پیغمبران است بگیرد، به کمال انسانی می رسد وگرنه در هر یک از راه افراط و تفریط، تباهی و سقوط است و از عالم انسانیت به عالم منحط حیوانیت منتهی می گردد و به تعبیر قرآن مجید «بل هم اضل» از حیوانات نیز پست تر می گردد.
بهره های مادی و معنوی از خوراکیها
در تعیین افراط و تفریط به طور اجمال در شهوت شکم، تفریطش به این است که بکلی مواد غذایی به بدنش نرساند، از طیباتی که خداوند برایش آفریده است، اصلا بهره نبرد. اگر عوض آنچه از بدن تحلیل می رود، چیزی به بدن نرسید، بدن از بین می رود بلکه باید استفاده صوری و معنوی بکند. استفاده صوری و مادی آن به این است که از این خوراکیهای پاک و حلال استفاده ببرد و بدنش را تقویت کند و هم بهره معنوی ببرد. چون در این خوراکیها ذره ای از جمال الهی پخش شده است. تمام این شیرینیهایی که در این نباتات است، قطره ای از خزینه اش.(104) آدمی باید این میوه شیرین را میل کند و متوجه میوه ساز شود. چه قدرت و حکمتی دارد که از این آب و خاک اینگونه میوه های گوناگون بیرون می آورد در حالی که با یک آب سیراب می شوند.(105) شکر خدا را کند؛ محبت به خدا بیشتر پیدا کند و از لذایذی که خدا برایش قرار داده بهره ببرد، از ذایقه ای که خدا در او قرار داده استفاده ببرد، بچشد و شکر خدا را بکند. پس اگر کسی از این لذایذ بهره نبرد، خودش را محروم ساخته، هم از استفاده صوری و هم معنوی.