آزادی در پرهیزگاری است
امیرالمؤمنین علیه السلام در نهج البلاغه می فرماید: «فان تقوی الله... عتق من کل ملکة».(25)
هر کس راه تقوا را پیش گرفت، آزاد است و محکوم نفسش نیست. غیر اهل تقوا برای خواسته نفسش ذلیل و خاضع می گردد.
به فرموده شیخ بهائی - اعلی الله مقامه - اگر پرده عقب رود، می بینید که انسان پیش روی سگی سجده می کند، برای سگی خضوع می کند، همان سگ نفس.
می خواهد رئیس شود چقدر باید زیر بار ذلت برود. محمد رضای معدوم را فراموش نکرده اید به فرموده امام امت، عکسش را با رئیس جمهور آمریکا دیدم که چگونه به حالت ذلت در برابر او ایستاده است چون ذلیل سلطنت است و می بیند بدون وابستگی به آمریکا، نمی تواند سوار باشد لذا زیر بار هر گونه ذلت و اطاعت از اجنبی می رود.
اگر کسی از زیر بار ذلت نفسش آزاد شود، راستی که زندگی مال اوست. همان تعبیر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم که فرمود: «المحیی محیاکم و الممات مماتکم»(26)؛ زندگی، زندگی شماست و مردن هم مردن شما، ای کسانی که چیزی شما را ذلیل نمی کند، نه مال، نه جاه و نه شهوات، آزادید. اسیر چیزی نشدید، تنها در یک جا سر فرود آوردید و آن هم «الله» است. چقدر خوب سروده حافظ شیرازی:
خیال خواجگیم بود، بندگی تو کردم - هواس سلطنتم بود، خدمت تو گزیدم
خواجه مطلق، عبدالله است، هر کس بنده خدا شد، سلطان حقیقی و بزرگ واقعی است. زندگی، زندگی اوست و دیگران به صورت زنده و مرده حقیقی اند.
ظاهرش چون گور کافر پر حلل - باطنش قهر خدا عزوجل
چهارده سوگند برای اهمیت تهذیب نفس
تهذیب نفس یعنی آزاد ساختن آن، یعنی نفس را از قید هواها و هوسها رهانیدن.
در هیچ مطلبی در قرآن مجید اینگونه تأکید نشده، چهارده سوگند در سوره شمس یاد می فرماید: (والشمس و ضححا ... قد أفلح من زکها و قد خاب من دسها)(27) از بس مهم است خداوند به موجودات عظیم و مخلوقهای بزرگ خود سوگند یاد می کند آن وقت، مطلبش را بیان می فرماید که هر آینه کسی تزکیه نفس کرد، رستگار شد و در دنیا و آخرت، سعادتمند و دارای حیات طیبه است. وای بر کسی که نفسش را مهار نکند بلکه او را رها ساخته به هر شهوتی روی آورد تا به جایی برسد که دیگر نتواند آن را لجام نماید.
پس باید سعی کنیم خودساز شویم، اهمیت دهید حقایق را، سعی کنیم انسان شویم، از بی بند و باری بیرون آییم، آنچه می گوییم به کار بندیم. و خلاصه بحث امروز این شد که باید رشته تفکر را در مبدأ آفرینش خود فراموش نکنیم تا علاوه بر آشنایی به علم و قدرت خداوند، از غرور و خودبینی خویش نیز بکاهیم.
جلسه دوم: لزوم تفکر در خلقت انسان
(فلینظر الإنسن مم خلق خلق من مآء دافق یخرج من بین الصلب و الترائب إنه علی رجعه ی لقادر).(28)