تعليم و تربيتهای دينی و مذهبی وجود دارد و در تعليم و تربيتهای غيرمذهبی‏
وجود ندارد و نمی‏تواند هم وجود داشته باشد . مطلبی را علمای اخلاق می‏گويند
و عرفاء فوق العاده روی آن تكيه دارند و در متون اسلامی توجه زيادی بدان‏
شده است ، و آن چيزی است به نام " مراقبه و محاسبه " . در آموزش و
پرورش‏های غيرمذهبی اينگونه مفاهيم پيدا نمی‏شود ، مراقبه و محاسبه اصلا
مفهوم ندارد و طرح نمی‏شود ، ولی در تعليم و تربيت دينی چون اساس ،
مسأله خدا و پرستش حق است ، قطعا اين مسائل مطرح است .
در قرآن كريم آيه‏ای داريم كه من اين آيه را شايد مكرر طرح كرده باشم ،
چون آن دوره‏ای كه ما قم بوديم ، عالم بزرگی كه اخلاق می‏گفت ( 1 ) يك‏
مدتی روی اين آيه تكيه كرده بود ، و چون اين آيه بيشتر به گوشمان خورده و
بيشتر روی آن فكر كرده‏ايم ، گوئی يك جلوه ديگری در ذهن من دارد . از
آيات آخر سوره مباركه حشر است ، قبل از آن آيات توحيدی اين آيه است :
« يا ايها الذين آمنوا اتقوا الله و لتنظر نفس ما قدمت لغد ، و اتقوا
الله ان الله خبير بما تعملون ، و لا تكونوا كالذين نسوا الله فانسيهم‏
انفسهم اولئك هم الفاسقون »( 2 ) .
ای اهل ايمان ! تقوای الهی داشته باشيد . « و لتنظر نفس ما قدمت لغد
. ( منظورم در مراقبه و محاسبه ، اين كلمه است ) و همانا قطعا و شديدا
هر كس دقت كند ( 3 ) در آنچه كه برای فردا پيش

پاورقی :
. 1 [ مقصود امام خمينی است ] .
. 2 سوره حشر ، آيات 18 و . 19
. 3 " نظر " در يك مواردی مفهوم دقت را می‏دهد نه مفهوم نگاه تنها .