كه هست بيابد ، كرامت و عزت را می‏يابد .
اينها چيزهايی بود كه به عنوان تأييد آنچه كه در جلسات گذشته گفتيم‏
آورديم .

لذات مادی و لذات معنوی

در تكميل اين مطلب بايد بگويم مسئله‏ای از قديم برای بشر مطرح بوده به‏
نام ماده و معنا . امور را تقسيم می‏كرده‏اند به امور مادی و امور معنوی‏
فعلا مقصود از امور معنوی امور مجرد ماوراء الطبيعه ( خدا و فرشتگان و
غيره ) نيست ، در متن همين زندگی دنيايی انسان ، دو سلسله مسائل وجود
دارد : . 1 مادی . 2 معنوی ، و يكی از تفاوتهای انسان و حيوان در همين‏
است كه در متن زندگی انسان مسائلی مطرح است كه محسوس و ملموس نيست ،
دارای حجم و وزن نيست ولی وجود دارد ، مثل همين چيزهايی كه ذكر شد .
هميشه برای بشر اين مسئله مطرح بوده كه آزادگی چيست .
قرار در كف آزادگان نگيرد مال
نه صبر در دل عاشق نه آب در غربال
آنچه كه بشر برايش ارزش و قيمت قائل بوده منحصر به امور مادی و
جسمانی ، امور محسوس ، اموری كه حجمی دارد و وزنی ، و به اصطلاح مشت‏
پركن است نيست . آب و نان برای انسان با ارزش است ولی چيزهای ديگری‏
هم ارزش دارد ، مثل آزادگی ، آزادی اجتماعی و آزادی عقيده . آزادی عقيده‏
برای انسان يك ارزش خاصی دارد كه من هر عقيده‏ای را كه دلم می‏خواهد
اختيار كنم و بعد هم در عقيده خودم آزاد باشم ، يعنی كسی به خاطر عقيده‏ام‏
مزاحم من نشود .