انسان موجودی ذو مراتب است
انسان دارای دو نوع " من " است . يكی من ملكوتی ، يعنی همان كه در قرآن از آن به " « نفخت فيه من روحی »" ( 1 ) تعبير شده و در حيات و بقاء خود نيازمند به طبيعت نيست . ولی انسان يك موجود دارای مراتب است . يك مرتبه از وجود انسان طبيعت است . خصوصيت انسان همين است كه يك موجود صاحب مقامات و مراتب است . اينكه میگويند " انسان يك ملك حيوانی نباتی جمادی است " درست است ، نه به اين معنا كه هم ملك است ، هم حيوان و هم نبات ، بلكه يك چيز بيشتر نيست ولی اين چيز يك وجود صاحب مراتب است . در مقام تشبيه مثل يك ساختمان چند طبقه است كه يك طبقه آن يك حقيقت است ، طبقه ديگر حقيقت ديگر ، و . . . انسان چنين موجود صاحب مراتب و درجاتی است كه در عالیترين درجه خود يك فرشته است و بلكه بالاتر از فرشته ، در درجه ديگر يك گياه است ، و در درجه ديگر يك جماد . انسان به حسب آن درجه عالی خود ، ميان " من " ها [ تباينی نمیبيند ] . همانطور كه ميان فرشتگان ، جنگ و تنازع و من و مايی وجود ندارد ، انسان هم در آن مرحله وجودی خويش ، ميان خود با افراد ديگر من و مايی نمیبيند ، همه مثل پارچههای نور هستند كه با يكديگر تزاحمیپاورقی : . 1 حجر ، . 29