و مادر ، تنها اين را دوست ندارند كه بگويند مطابق ميل اين رفتار میكنيم
. اگر ميل هم مقياس باشد ، ميل افراد ديگر را نيز بايد در نظر بگيرند .
يعنی آن كسی كه میخواهد از روی كمال محبت با بچههای خودش رفتار بكند ،
گذشته از اين كه ميل نبايد مقياس باشد بلكه مصلحت بايد مقياس باشد ،
همچنين مصلحت جمع بايد مقياس باشد نه مصلحت فرد . و چقدر موارد ما
میبينيم كه مصلحت جمع با مصلحت فرد جور درنمیآيد . يعنی اگر مصلحت يك
فرد را در نظر بگيريم ، مصلحت افراد ديگر و بلكه مصلحت آن سازمان و
جامعهای كه اين فرد جزء آن است از بين میرود و در نهايت ، خود آن فرد
هم صدمه میبيند ، اين است كه در مواردی مصلحت فرد فدای مصلحت جامعه
میشود . و از اينجاست كه در مواردی خود محبت كه گفتيم ريشهاش قصد خير
و احسان داشتن است ايجاب میكند عدم نرمی را ، ايجاب میكند خشونت را ،
ايجاب میكند حداكثر آنچه را كه طرف آن را برای خودش بدی تلقی میكند ،
مثلا اعدام را ، آنجا كه پای مصلحت جمع در ميان است .
فلسفه قصاص
ببينيد اين تعبير قرآن راجع به مسأله قصاص چه تعبير جامعی است !
میدانيم قرآن در قانون جزائی خود طرفدار قصاص است . در مواردی كه كسی
با عمد و بدون هيچ عذری بیگناهی را ، نفس محترمی را از بين میبرد اسلام
اجازه قصاص میدهد كه او را به مجازات آن شخص اعدام بكنند .
در اينجا اين مسأله پيش میآيد كه حالا او يك نفر را