از غير خدا به كلی می‏برد ، ولی وقتی كه رسيد آنجا و سرشار شد ، حالت‏
بازگشت دارد . آنوقت برمی‏گردد و وظائف و مسؤوليتهای خود را انجام‏
می‏دهد والا اگر كسی رفت آنجا و برنگشت . هنوز خام است و كامل نيست .
پس اين ، تهمت به اسلام است كه كسی خيال بكند در اسلام عنايتی به روح‏
عبادت كه عبارت است از نيايش و پرستش فارغ از بهشت و جهنم نشده ،
فوق‏العاده توجه شده كه اگر بخواهيم موادش را جمع كنيم اقلا دو سه جلسه‏
بايد درباره مواد آن بحث كنيم .

مراتب پايين عبادت

حال بياييم سراغ همان عبادتی كه برای بهشت يا از ترس جهنم است . آيا
واقعا اين عبادت ، بی‏ارزش است ؟ همان طور كه گفته‏اند اين يك شكم‏
پرستی بزرگ است ؟ يك دامن پرستی بزرگ است ؟ يك طمع بزرگ است ؟ و
صد درجه از دنياپرستی بدتر است ؟ نه ، كوبيدن آن به اين شكل درست نيست‏
. شك ندارد كه عبادت برای بهشت و عبادت از ترس جهنم ، ارزش آن‏
عبادتهايی را كه گفتيم ندارد ، ولی بی‏ارزش هم نيست و برای يك عده مردم‏
، يك درجه عالی است . چون فرق است ميان اينكه يك كاری را انسان بكند
مستقيم برای يك طمعی ، [ و اينكه در انجام آن كار ، خدا را واسطه قرار
دهد ] . مثل اينكه انسان يك وقت مستقيم می‏رود دنبال پول ، اين ، صد
درصد پول پرستی است ، و يك وقت پول می‏خواهد اما همين پول را از خدا
می‏خواهد ، می‏رود پيش خدا و اين پول را از او طلب