خالی داشته باشد كه به آسانی بتواند غذا را زيرو رو كند ، اسيدها و
شيره‏هايی را كه بايد ، ترشح نمايد و بسازد . ولی معده‏ای كه مرتب بر آن‏
غذا تحميل می‏كنند و تا آنجا كه جا دارد به آن غذا می‏دهند ، ديگر فراغت ،
فرصت و امكان برايش پيدا نمی‏شود كه اين غذا را درست حركت بدهد و
بسازد . آنوقت می‏بينيد اعمال گوارشی اختلال پيدا می‏كند و عمل جذب هم در
روده‏ها درست انجام نمی‏گيرد .
مغز انسان هم قطعا همين‏جور است . در تعليم و تربيت بايد مجال فكر
كردن به دانش آموز داده بشود و او به فكر كردن ترغيب گردد .

ملاك ، زياد استاد ديدن نيست

ما در ميان استادهای خودمان آن استادهايی را می‏ديديم ابتكار دارند كه‏
زياد معلم نديده بودند . شيخ انصاری كه يكی از مبتكرترين فقهای صدو پنجاه‏
سال اخير است ، از تمام علمای فعلی كمتر استاد ديده ، يعنی دوره استاد
ديدنش بسيار كم بوده است . طلبه‏ای بود كه رفت نجف . مختصری استادهای‏
نجف را ديد . بعد خودش راه افتاد دنبال استادهای متنوع . رفت مشهد .
مدتی در مشهد ماند . خيلی نپسنديد . به تهران آمد . تهران هم خيلی نماند
. رفت اصفهان ، اصفهان كمی بيشتر ماند . آقا سيد محمد باقر حجةالاسلام ،
در اين شهر و معلم " رجال " بود . در فن " رجال " چيزهايی ياد گرفت‏
. بعد رفت كاشان . سه سال كاشان ماند . نراقيها كاشان بودند . آنجا از
همه جا بيشتر ماند . يعنی همه دوره معلم ديدن او ، اگر حساب كنيد به ده‏
سال نمی‏رسد . در صورتی كه ديگران بيست سال و