كه به لذت عبادت نائل نشده‏اند . اگر كسی به لذت عبادت نائل شود ،
ديگر اين مسائل برايش طرح نيست . در نظر ما خيلی عجيب و شگفت است كه‏
چگونه علی بن ابی طالب آنطور در دنيا زندگی می‏كرد . ولی ما نمی‏دانيم كه‏
او در عبادتش به جايی رسيده بود كه به موجب آن ، سختيها و سستيها اصلا
برايش نمی‏توانست مطرح باشد .

علی ( ع ) و روح نيايش

غرض اين جهت است كه در متن اسلام ، به عبادت ، به آنچه كه واقعا روح‏
نيايش و پرستش است ، يعنی رابطه انسان و خدا ، محبت ورزی به خدا ،
انقطاع به ذات پروردگار - كه كاملترين عبادتهاست - توجه زيادی شده است‏
، و اين دو سه حديث هم كه عرض كردم ، به عنوان نمونه بود والا يكی و دو
تا نيست . جمله معروف اميرالمؤمنين را همه شنيده‏ايم : « الهی ما عبدتك‏
خوفا من نارك و لا طمعا فی جنتك بل وجدتك اهلا للعبادش فعبدتك » ( 1 )
خدايا ! تو را پرستش نكردم به طمع بهشتت و نه از ترس جهنمت ، بلكه تو
را چون شايسته نيايش و پرستش ديدم پرستش كردم .
دعای كميل ، از اول تا به آخر ، همان نيايش به معنی عالی است . شما
در سراسر اين دعا نه بهشت می‏بينيد نه ترس جهنم ، و اگر آمده ، استطرادا
به مناسبت بحث ديگری آمده . دعاهای اسلامی كه البته خود دعاها
نمی‏توانسته در يك سطح باشد ( بديهی است دعاهايی كه افراد می‏خوانند يك‏
جور نيست ) از مضامين عالی‏يی برخوردار است .

پاورقی :
. 1 بحارالانوار ، ج‏41 ، باب 101 ، ص 14 ، با اندكی اختلاف .