عبادت و حقوق اجتماعی
مسئله ديگر مسئله حقوق است . باز از نظر روح عبادت واقعا فرق نمیكند كه ما روی يك فرش غصبی نشسته باشيم و يا روی يك فرش مباح . اينها قراردادهای اجتماعی است كه اين فرش مال شما باشد و آن فرش مال من ، من در مال شما تصرف نكنم و شما در مال من تصرف نكنيد . اينها يك دستوراتی است كه برای زندگی اجتماعی مفيد است و الا يك واقعيت و حقيقتی نيست كه مثلا اگر اين فرش مال من باشد يك كيفيت واقعی داشته باشد و اگر مال شما باشد يك كيفيت واقعی ديگر داشته باشد . مسئله عبادت يك امر واقعی است ، يعنی از نظر آن حالت و رابطه روانی كه ميان انسان و خدا برقرار میشود ، اين امور نمیتواند واقعا اثری در عبادت داشته باشد . بعضی چيزها اثر دارد ، مثلا اگر انسان دچار برخی عوارض جسمی و روحی باشد اصلا عبادت بر هم میخورد ، و اين عوارض مانع حضور قلب و توجه میشود . ولی امور مذكور چنين اثری ندارند . معذلك اسلام میگويد جايی كه در آن نماز میخوانی ، آبی كه با آن