اين يك تاريخچه مختصری بود [ از ارزش تعقل در نظر مسلمين ] كه نشان‏
می‏دهد در عين اين كه اسلام ( حتی در مظهر حديث آن ) اينهمه برای عقل‏
احترام قائل شده ولی جريانهای اجتماعی گاهی همه چيز را درهم می‏پيچد . اين‏
جريانها در عالم اسلام پيدا شد ، هم در دنيای تسنن و هم در دنيای تشيع .
در اين زمينه ما نمی‏خواهيم به تفصيل بحث بكنيم ، چون خوشبختانه بايد
بگوئيم كه اكنون در ميان ما شيعيان عدلی‏گری بر اشعری گری پيروز است ،
لااقل از نظر منطق . شما هر كتابی از كتابهايی را كه امروز در حوزه‏های‏
علميه تدريس می‏شود باز كنيد اين مطلب را ملاحظه می‏نماييد ، از هر طلبه‏ای‏
اگر بپرسيد ما كه شيعه هستيم ، از عدليه هستيم يا از غير عدليه ؟ می‏گويد
از عدليه ، يا اگر بپرسيد : آيا ما طرفدار حسن و قبح عقلی هستيم يا منكر
آن ؟ می‏گويد ما طرفدار حسن و قبح عقلی هستيم . علتش اين است كه امثال‏
شيخ انصاری پايه اين مطلب را كاملا تحكيم كردند ، و آن جريان ملا امين‏
استرآبادی هم جريانی بود كه در اين وسطها پيدا شد .

ريشه اخباريگری از نظر آيةالله بروجردی

مرحوم آقای بروجردی يك حرفی داشتند كه نمی‏دانم از چه مدركی نقل‏
می‏كردند ولی حرف بسيار جالبی بود . در تابستان سنه 22 كه هنوز ايشان به‏
قم نيامده بودند ما به بروجرد رفته بوديم . اين را من در بروجرد از ايشان‏
شنيدم و در قم ديگر نشنيدم ، و غفلت كردم كه از ايشان بپرسم مدركش‏
چيست ؟
ايشان يك وقتی كه اين جريان ملاامين استرآبادی و