و انديشه‏انگيز است . ما برای اينكه بحثمان مفصل نشود ، اين مطلب را به‏
تفصيل ذكر نمی‏كنيم چون اين مطلب واضح است و نيازی به توضيح ندارد . فقط
به عنوان نمونه اندكی عرض می‏كنيم .

تعقل در قرآن

اسلام طرفدار تعقل است و شديدا هم طرفدار است . يك آيه و يك حديث‏
را می‏خوانم و از آيه شروع می‏كنم كه آن حديث هم از اين آيه شروع كرده .
در سوره زمر می‏خوانيم : « فبشر عباد الذين يستمعون القول فيتبعون احسنه ،
اولئك الذين هديهم الله و اولئك هم اولو الالباب »( 1 ) . بندگان مرا
نويد بده ، آن بندگان اينچنانی را . مطلب با " بندگان من " شروع شده‏
است . كانه قرآن می‏خواهد بگويد بنده خدا آن است كه چنين باشد ، و لازمه‏
بندگی خدا اين است . « الذين يستمعون القول ». آنان كه سخن را استماع‏
می‏كنند . نمی‏گويد : " يسمعون " . فرق است بين " سماع " و " استماع‏
" . " سماع " يعنی شنيدن و لو انسان نمی‏خواهد بشنود . " استماع "
گوش فرا دادن است ، مثل اينكه شما اينجا نشسته‏ايد و خود را آماده‏
كرده‏ايد برای شنيدن . در باب موسيقی می‏گويند : سماعش حرام نيست ،
استماعش حرام است . قرآن می‏گويد : « الذين يستمعون القول ». آنان كه‏