اين هوی پرحرص و حالی بين بود ( 1 ) |
عقل را انديشه يوم الدين بود |
هر كه آخر بين بود او مؤمن است |
هركه آخور بين بود او بيدن است |
لزوم توأم بودن عقل و علم
مسأله ديگر اينست كه عقل و علم بايد با يكديگر توأم باشد ، و اين نكته بسيار خوبی است . اگر انسان تفكر كند ولی اطلاعاتش ضعيف باشد ، مثل كارخانهای است كه ماده خام ندارد يا ماده خامش كم است ، قهرا نمیتواند كار بكند يا محصولش كم خواهد بود . محصول بستگی دارد به اينكه ماده خام برسد . اگر كارخانه ماده خام زياد داشته باشد ولی كار نكند باز فلج است و محصولی نخواهد داشت . حضرت در آن روايت میفرمايد : « يا هشام ثم بين ان العقل مع العلم » عقل و علم بايد توأم باشد . عرض كرديم علم ، فراگيری است ، به منزله تحصيل مواد خام است ، عقل ، تفكر و استنتاج و تجزيه و تحليل است . آنگاه حضرت استناد میكنند به آيه : " « وتلك الامثال نضربها للناس وما يعقلها الا العالمون »" ( 3 ) . ببينيد عقل و علم چگونه با هم توأم شده است .پاورقی : . 1 خاصيت هوی اينست كه به زمان حال توجه دارد . . 2 يعنی بیدين است . . 3 سوره عنكبوت ، آيه 43 : اين مثلها را برای مردم میزنيم و جز دانشمندان تعقل نمیكنند .