پاورقی : . 1 [ استاد شهيد در نوشتههای اقتصادی خود ثابت كردهاند كه اين نظريه مردود است و كار فقط يكی از منشأهای ارزش است ] .
داستانهای كوچكی كه از پيغمبر و اميرالمؤمنين و ساير ائمه نقل كردهايم
فهميده میشود كه چقدر كار كردن و كار داشتن از نظر پيشوايان اسلام مقدس
است ، و اين درست برعكس آن چيزی است كه در ميان برخی متصوفه و
زاهدمابان و احيانا در فكر خود ما رسوخ داشته كه كار را فقط در صورت
بيچارگی و ناچاری درست میدانيم ، يعنی هر كسی كه كاری دارد میگوييم اين
بيچاره محتاج است ، و مجبور است كه كار كند ، فی حد ذاته ، آن چيزی كه
آن را توفيق و مقدس میشمارند بيكاری است كه خوشا به حال كسانی كه نياز
ندارند كاری داشته باشند ، حال كسی كه بيچاره است ديگر چكارش میشود كرد
؟ ! در صورتی كه اصلا مسئله نياز و بینيازی مطرح نيست . اولا كار يك
وظيفه است . حديث " « ملعون من القی كله علیالناس » " ناظر به اين
جهت است . ولی ما اكنون درباره كار از اين نظر بحث نمیكنيم كه كار يك
وظيفه اجتماعی است و اجتماع حقی بر گردن انسان دارد و يك فرد هر چه
مصرف میكند محصول كار ديگران است . و اگر نظريه ماركسيستها را بپذيريم
اساسا ثروت و ارزش ، و هر چيزی كه ارزشی دارد تمام ارزشش بستگی به
كاری دارد كه در راه ايجاد آن انجام گرفته است . يعنی كالا و كالا بودن
كالا در واقع تجسم كاری است كه روی آن انجام شده است . حال اگر اين
نظريه صد درصد درست نباشد ( 1 ) ، باز هر چيزی كه انسان مصرف میكند
لااقل مقداری از ارزش آن در برابر كاری است كه
پاورقی : . 1 [ استاد شهيد در نوشتههای اقتصادی خود ثابت كردهاند كه اين نظريه مردود است و كار فقط يكی از منشأهای ارزش است ] . |