و يا می‏خواهد افرادی را تربيت بكند ، واقعا بايد به مسئله نيايش ، دعا
و عبادت اهميت بدهد . و اصلا مسئله عبادت قطع نظر از اينكه پرورش يك‏
حس اصيل است ، تأثير زيادی در ساير نواحی انسان دارد . اينست كه‏
بزرگان هميشه توصيه می‏كنند : " هر مقدار كار زياد داری ، در شبانه روز
يك ساعت را برای خودت بگذار " . ممكن است شما بگوييد من هيچ ساعتم‏
برای خودم نيست ، تمام اوقاتم برای خدمت به مردم است . نه ، اگر تمام‏
ساعات انسان هم وقف خدمت به خلق خدا باشد ، در عين حال انسان بی‏نياز
از اينكه يك ساعت را برای خودش بگذارد نيست . اين يك ساعت با اينكه‏
برای خود است ، ضرورت دارد و لازم است ، و آن ساعتهايی كه برای غير خود
است ، با اينكه مفيد و لازم است ، جای آن را پر نمی‏كند . حالا يك ساعت‏
كه می‏گويند حداقل است ، يك ساعت يا بيشتر در شبانه روز را انسان واقعا
برای خودش بگذارد ، يعنی در آن لحظات برگردد به خودش ، خودش را هر چه‏
هست از خارج ببرد ، به درون خودش و به خدای خودش باز گردد و در آن حال‏
فقط و فقط او باشد و خدای خودش و راز و نياز كردن و مناجات با خدای‏
خودش و استغفار كردن . خود استغفار يعنی محاسبة النفس كردن ، حساب‏
كشيدن از خود . حساب بكند در ظرف اين بيست و چهار ساعت من چه كردم ؟
فورا برای او روشن می‏شود كه فلان كارم خوب بود ، شكر می‏كند خدا را ، فلان‏
كار را خوب بود نمی‏كردم ، تصميم می‏گيرد ديگر نكند و استغفار می‏كند . و
قرآن به مسئله استغفار چقدر توجه دارد ! جمله‏ای درباره اصحاب پيغمبر نقل‏
كرده‏اند كه : رهبان الليل و اسد النهار يعنی