عادت به تفكر

بنابراين يكی از عوامل اصلاح و تربيت نفس در تعليمات اسلامی ، عادت‏
كردن به تفكر است . تفكر بايد برای انسان عادت بشود . عادت كردن به‏
تفكر ، يعنی درباره هر كاری كه انسان می‏خواهد تصميم بگيرد ، عادت داشته‏
باشد كه قبلا كاملا روی آن كار فكر بكند ، و اين از نظر اخلاقی همان‏طور كه‏
عرض كردم نظير محاسبة النفس است . و غير از اين كه در هر كاری انسان‏
بايد قبلا فكر كند ، می‏گويند كه در هر شبانه روز و لو چند دقيقه هم شده‏
است ، انسان بايد به خودش مجال بدهد كه درباره خودش فكر بكند و درباره‏
كارهايی كه بايد در مورد آنها تصميم بگيرد ، بينديشد .
در زمينه تفكر هم كه خيلی داريم . در حديث درباره ابوذر دارد كه :
« كان اكثر عبادش ابی ذر التفكر » ( 1 ) . " بيشترين عبادت ابوذر فكر
كردن بودن " . فكر كردن است كه به انسان روشنائی می‏دهد ، و عبادت‏
بی‏تفكر ، ممكن است به صورت يك كار لغو و بيهوده درآيد .

معاشرت با صالحان

يكی ديگر از عواملی كه برای اصلاح و تربيت به آن توجه شده است ،
معاشرت با صالحان و نيكان است .
ما در متون اسلامی بابی داريم تحت عنوان " مجالست و تأثير مجالست ،
هم در جهت مثبت و هم در جهت منفی " كه

پاورقی :
. 1 بحار . 323 / 71