« فی وجوههم من اثر السجود ذلك مثلهم فی التوراش ومثلهم فی الانجيل كزرع‏
اخرج شطأه فازره فاستغلظ فاستوی علی سوقه يعجب الزراع ليغيظ بهم الكفار
( 1 ) .
آيه عجيبی است . می‏فرمايد حضرت محمد صلی الله عليه وآله پيامبر
خداست ، و آنان كه با او هستند ( نه پيغمبر تنها ، پيغمبر و آن اصحاب‏
تربيت شده‏اش . اول صفتی كه ذكر می‏كند ، قدرت و نيرويشان در مقابل دشمن‏
است ) اشداء علی الكفار در مقابل كافران و معاندان ، سخت ، محكم و با
صلابت هستند ، رحماء بينهم در ميان خودشان مهربانان ، پرعاطفه‏ها و
پرمحبتها می‏باشند . اين دو قسمت مربوط به جنبه منفی و مثبت در برخوردها
و روابط اجتماعی با دشمن و دوست است . البته ملاك دوست و دشمن ، دوست‏
و دشمن شخصی نيست ، دوست و دشمن مسلكی و انسانی است . بعد فورا می‏آيد
دنبال عبادت . اگر فقط همين را گفته بود ، آنوقت می‏شد مثل مكتبهای‏
اجتماعی امروز . ولی فورا می‏آيد دنبال " المستغفرين بالاسحار " : تراهم‏
ركعا سجدا . همين اشداء علی الكفار ، همينها كه در ميدان جنگ آنچنان‏
شيرهای با صلابت هستند و در ميدان اخلاق اينقدر مهربان می‏باشند ، در خلوت‏
عبادت ، راكع ، ساجد و نيايشگرند و از خدا فضل و رحمت می‏خواهند . در
چهره‏های اينها آثار سجده را می‏بينی . از خدا فضل و رضا و خشنودی می‏خواهند
، از همان رضوان من الله اكبر كه اندكی از آن از همه بهشتها بالاتر است .
باز دو مرتبه می‏آيد سراغ نقش اجتماعيشان : مثلشان در تورات آن بوده‏

پاورقی :
. 1 سوره فتح ، آيه . 29