جهاد ، عامل اصلاح و تربيت
جهاد هم خودش يك عاملی است كه جانشين نمیپذيرد . يعنی امكان ندارد كه يك مؤمن مسلمان جهاد رفته و يك مؤمن مسلمان جهاد نديده ، از نظر روحيه يك جور باشند . انسان در شرايطی قرار بگيرد ( ما كه قرار نگرفتهايم و نمیدانيم اگر در آن شرايط قرار بگيريم چه از آب درمیآيد ) كه با كسی روبروست و او به روی وی اسلحه كشيده ، در لحظهای بايد تصميم بگيرد ، شور ايمانيش چنان ثابت و پابرجا باشد كه در آن لحظه مرگ ، خودش را به خاطر دين و ايمانش در كام اژدهای مرگ بيندازد . كاری كه از اين عامل ساخته است ، از عاملهای ديگر ساخته نيست . حديثی از پيغمبر اكرم در اين زمينه هست - در سنن ابی داوود - كه واقعا اعجاز است . میفرمايد :