پاورقی : . 1 جامعالصغير ، ج 1 ، ص . 44
خارجیها را از ايرانی و رومی و هندی و يونانی و هر جا كه دسترسی داشتند
ترجمه كردند و وارد دنيای اسلام نمودند . علت اين چه بود و چطور دنيای
اسلام عكسالعمل مخالف نشان نداد ؟ علتش همين بود كه اين تعليمات وجود
داشت . اين تعليمات زمينه را آماده كرده بود كه اگر در اقصی بلاد چين هم
كتابی را پيدا میكردند مانع نمیديدند كه ترجمهاش كنند ( « اطلبوا لعلم
ولو بالصين » ) ( 1 ) . مثلا عبدالله مقفع كه منطق ارسطو را ترجمه كرد در
زمان امام صادق ( ع ) بود . از قبل از امام صادق ( ع ) بلكه از زمان
بنیاميه اين كارها شروع شده بود ، ولی در زمان امام صادق ( ع ) اوج گرفت
. در زمان هارون و مأمون و در عصر ائمه با چه شدتی علوم اوايل ترجمه شد .
" بيت الحكمة " مدرسهای بوده كه در دنيای زمان خودش نظير نداشته و
بعدها هم كم برايش نظير پيدا شده . ما در ميان احاديث و اخبار ائمه
خودمان كه اينهمه با چشم نقد به خلفا نگاه میكردند و انحرافات آنها را
مكرر بازگو مینمودند - و خلفا كه اينهمه ملعون و مطرود شدهاند بر اثر اين
بوده كه ائمه اينهمه ملعونشان گفتهاند و شناختشان را درباره آنها چنين
بيان داشتهاند - در يك حديث نمیبينيم كه اين كار خلفا به عنوان يك
بدعت تلقی شده باشد و بگويند كه يكی از چيزهايی كه اينها كار را خراب
كردند اين بود كه علوم ملتهای كافر را از يونان و روم و هند و ايران
ترجمه كردند و وارد دنيای اسلام نمودند ، و حال آنكه اين در ميان عوام
بهترين وسيله بود برای كوبيدن آنها . ولی ما حتی در يك حديث نديدهايم
كه اين كار خلفا به عنوان يك بدعت و
پاورقی : . 1 جامعالصغير ، ج 1 ، ص . 44 |