عامل سوم كه منظور ما بيشتر بحث درباره اين عامل است مسئله عبادت
است به عنوان يك عامل برای تربيت و كسب اخلاق فاضله . همانطور كه تفكر
و تعقل برای روشن شدن فكر برای قوه عاقله بود ، و تقوا و تزكيه نفس برای
تقويت نيروی اراده در انسان ، عبادت برای تقويت عشق و علاقه معنوی و
ايجاد حرارت ايمانی در انسان است ، يعنی همانطور كه ايمان خودش به
نوبه خود منشأ عبادت است ، عبادت هم تقويت كننده ايمان است كه به
اين مطلب در متون اسلامی زياد تصريح شده است ، يعنی تأثير متقابل ايمان
و عمل در يكديگر . ايمان به نوبه خود منشأ عمل میشود ، و عملی كه منبعث
از آن ايمان است منشأ تقويت همان ايمان میگردد .
روح عبادت
مكرر گفتهايم كه روح عبادت تذكر است يعنی ياد خدا بودن و از غفلت از
خدا خارج شدن . « اقم الصلوش لذكری » ( 1 ) . و در آيه ديگر میفرمايد :
« ان الصلاش تنهی عن الفحشاء و المنكر و لذكر الله اكبر »( 2 ) .
عبادت كه برای تذكر است ، در اسلام به عنوان فريضه و نافله زياد توصيه
شده است ، و اسلام با موجباتی كه روح عبادت يعنی تذكر را از ميان میبرد
و غفلت ايجاد میكند نيز مبارزه كرده است . هر چه كه موجب انصراف و
غفلت انسان از خدا بشود به نوعی ممنوع
پاورقی :
. 1 سوره طه ، آيه . 14
. 2 سوره عنكبوت ، آيه . 45